Sự quan trọng của hơi thở trong tập luyện Yoga

Đã có rất nhiều bài viết hướng dẫn về cách hít thở trong tập luyện Yoga bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh trên internet. Do đó trong khuôn khổ bài viết này, tôi chỉ cố gắng tóm gọn một số nội dung chính về sự quan trọng của hơi thở trong luyện tập Yoga như sau:

• Tại sao hơi thở lại là yếu tố quan trọng nhất trong tập luyện Yoga?
• Cách hít thở trong tập luyện Yoga.

Thứ nhất, hơi thở không chỉ quan trọng trong tập luyện Yoga mà còn là yếu tố rất quan trọng trong cuộc sống. Chúng ta có thể không ăn vài tuần, không uống vài ngày nhưng chỉ không thở vài phút thì có rất nhiều nguy cơ xảy ra cho chúng ta. Trường hợp xấu nhất là tử vong, trường hợp khác thì có thể chết não (trong các trường hợp bị đuối nước). Tuy nhiên, đa phần chúng ta đều thở không đúng cách và chính điều này dẫn đến nhiều căn bệnh. Dễ nhận thấy nhất là đối với các bạn làm việc văn phòng và ít tập luyện thể thao là triệu chứng chóng mặt hoặc giảm khả năng tiếp thu khi ngồi lâu. Não chỉ chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể nhưng lại sử dụng khoảng 20% lượng oxy trong máu. Do đó nếu thiếu oxy thì não hoạt động sẽ kém hiệu quả.

Theo thói quen thì mọi người thường thở theo hai cách đó là:

• Thở bằng xương đòn (hít thở nông): khi thở chỉ có xương đòn chuyển động. Chỉ cần quan sát bằng mắt thường sẽ thấy, đó là vai nhấp nhô lên xuống khi thở. Cách thở này thì chỉ sử dụng được khoảng <1/3 dung tích buồng phổi.
• Thở bằng ngực (hít thở bình thường): khi thở phần ngực sẽ nâng lên hạ xuống. Cách thở này thì chỉ sử dụng được khoảng <1/2 dung tích buồng phổi.

Còn một cách thở rất quan trọng mà ít người sử dụng, đó là:

– Thở bằng cơ hoành (hít thở sâu) hay còn gọi là thở bụng vì khi hít vào bụng sẽ phồng ra do cơ hoành hạ xuống khoang bụng. Và khi thở ra bụng sẽ co lại. Cơ hoành là phần cơ ngăn giữa cơ bụng và cơ ngực. Khi thở bằng cách này bạn có thể sử dụng >2/3 dung tích phổi (tùy thuộc vào yêu cầu của từng bài tập).

Trong tập luyện Hatha Yoga (đây là môn Yoga mà chúng ta thường thấy và tập luyện, tôi dùng chính xác là Hatha Yoga để phân biệt với các môn Yoga thiên về tập luyện tâm trí khác) thì nghệ thuật kiểm soát hơi thở chính là yếu tố quan trọng nhất. Vì mục tiêu tập luyện Hatha Yoga là “thâm nhập Tâm linh thông qua việc kiểm soát Năng lượng (Prana)”. Mà muốn kiểm soát Năng lượng thì phải thông qua việc kiểm soát Hơi thở.

Để đơn giản tôi sẽ diễn giải thế này như sau:

Để thực hiện một tư thế (asana) trong Yoga thì bạn cần phải kết hợp các yếu tố sau:

• Sự chính xác trong các cử động và chuyển động của cơ thể. Cử động là sự vận động của các bộ phận như tay chân, thân người, đầu để đưa bạn vào tư thế. Còn chuyển động là các vận động tinh tế hơn như nâng xương ức, nâng cơ hoành, xiết cơ háng, rút xương bánh chè,.. nhằm hoàn thiện tư thế. Chính sự tinh tế này là sự khác biệt của các tư thế Yoga với các tư thế ở các môn khác nhìn rất giống Yoga như là uốn dẻo, múa, xiếc, thể dục dụng cụ…
• Cách hít vào hay thở ra trong từng chuyển động hay cử động của cơ thể trong khi thực hiện tư thế. Và cách hít thở trong tư thế khóa (tư thế hoàn thiện). Có rất nhiều cách thở như: thở sâu, thở đều, thở bình thường, thở nhanh, thở chậm rãi,… đối với từng tư thế khác nhau.
• Thời gian duy trì tư thế. Việc duy trì trong tư thế khóa sẽ phân phối năng lượng đến các khu vực khác nhau trong cơ thể. Do đó, mỗi tư thế sẽ có thời gian duy trì khác nhau. Có tư thế chỉ cần duy trì vài chục giây nhưng cũng có tư thế cần duy trì tới 15 phút.

Việc hít thở trong khi thực hiện các tư thế Yoga hầu hết được thực hiện thông qua mũi, ngoại trừ một số tư thế hít thở bằng miệng (như tư thế Sư tử). Việc hít bằng mũi có thể giải thích đơn giản vì chức năng của mũi là để hít thở. Không khí trước khi vào phổi sẽ được làm sạch và làm ấm khi thông qua mũi. Nếu bạn hít thở bằng miệng thì ảnh hưởng dễ thấy nhất là bạn sẽ rất mau khát nước vì hơi thở lạnh và khô. Tôi thường tập một buổi tập khoảng 60-90 phút mà không cần uống nước. Mà cũng khuyên các bạn không nên uống nước trong khi tập Yoga, trừ khi quá nóng thì chỉ nhấp vài ngụm nhỏ.

Và sâu hơn nữa theo khoa học của Yoga thì hai kinh mạch (Nadi) quan trọng của cơ thể nằm bên trái và bên phải cột sống đều được bắt đầu từ mũi trái và mũi phải. Khi các bạn tập thành thạo các tư thế thì các bạn sẽ đủ điều kiện để tập cao hơn là các bài thở thanh lọc cơ thể và tập Pranayama (một dạng khí công) nhằm làm khai thông các kinh mạch và tiếp cận với các luân xa để chuẩn bị cho giai đoạn Thiền định.

Các bạn hãy nhớ các tư thế Yoga rất tinh tế và khoa học chứ không phải chỉ đơn giản là các bạn “làm giống như hình mẫu”. Đó là lý do mà hàng triệu người trên thế giới đang tập luyện môn này. Và Yoga đang thâm nhập rất sâu vào đời sống của người phương Tây. Một nơi “cực kỳ Duy Lý”, có nghĩa họ chỉ tin những thứ mà được chứng minh thông qua khoa học và thực nghiệm.

Các bạn có thắc mắc gì hoặc muốn hỏi sâu hơn thì cứ ghi vào phần bình luận hoặc nói chuyện qua Messenger tác giả nhé. Nếu ngắn gọn và dễ giải thích thì tôi sẽ trả lời luôn. Còn nếu dài hay phức tạp thì tôi sẽ nghiên cứu thêm hoặc đưa cho các bạn tài liệu để tự đọc.

Chúc các bạn sẽ trải nghiệm được những kết quả tốt nhất khi tập Yoga.
Tác giả: FB Lộc Trần